KAZAKİSTAN’DA KİTLESEL PROTESTOLAR: GAZ FİYATLARI VE YÜKSELEN HOŞNUTSUZLUK DALGASI

KAZAKİSTAN’DA KİTLESEL PROTESTOLAR: GAZ FİYATLARI VE YÜKSELEN HOŞNUTSUZLUK DALGASI

Uluslararası İşçi Birliği/ Dördüncü Enternasyonal’in sesi

Kazakistan, tam şu an kitlesel gösterilerle sarsılmakta. Göstericilerin temel talepleri arasında gaz fiyatlarına yapılan devasa zamların geri çekilmesi, temel tüketim mallarına yönelik zam dalgasının durdurulması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesi öne çıkıyor. Devlet terörü yayılırken, Kazak emekçileri de pek çok şehirde silah dükkanlarını yağmalayarak silahlanmış durumda.

Başkan Tokayev gelişmelerin denetimden çıkma ve Kazak kapitalizmini işlemez hale getirme tehtidi karşısında, Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri tarafından kurulan Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nü Kazakistan’a müdahale etmeye çağırması, şüphesiz gelişmelere uluslararası bir boyut kazandıracak.

Her şey, 1 Ocak tarihinde Zhanaozen petrol kuyusu işçilerinin, likit petrol ürünlerine yönelik yapılan devasa fiyat artışlarının – Litre başına 0,11 dolardan 0,29 dolara çıkan- iptal edilmesini talep etmesiyle başladı. Ne var ki bu talebe ilk anda hükümetten hiçbir tepki gelmedi. Bu şartlar altında 2 Ocak günü şehir merkezinde aynı taleple bir gösteri gerçekleştirildi. Bu kez göstericiler muazzam gaz endüstrisi ile bilinen Mangystau bölgesinin tüm emekçilerinin desteğini de alarak sahaya dönmüşlerdi.

3 Ocak günü, göstericiler pek çok işletmede çalışmayı durdurarak Aktau şehrinin merkezine ve hükümet binalarına yönelik geniş katılımlı bir yürüyüş organize ettiler. Bu yürüyüşe kent dışından 4 bin kişilik bir dayanışmacı grup da dahil oldu.

Başkan Tokayev, bu gelişmelere 4 Ocak günü gaz fiyatlarını litre başına 50 Tenge’ye – Kazakistan para birimi- düşürme kararı alacak bir komisyon kurarak yanıt verecekti. Ne var ki bu komisyonun aldığı karar sadece Mangistau bölgesine yönelikti. Oysa seferberlik dalgası başta başkent Nur Sultan ve ülkenin en büyük kenti olan Almatı olmak üzere tüm Kazakistan’ı çoktan kuşatmıştı.

Gaz fiyatlarına yönelik zamların geri çekilmesi talebinin yanı sıra, temel tüketim mallarına yönelik zamların geri çekilmesi, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve nihayet başkanın ve hükümetin istifası talepleri göstericilerin saflarında dalga dalga yayıldı.

Bu şartlar altında göstericilerle hükümetin kolluk güçleri arasındaki ilk şiddetli çatışmaların ve her iki taraftan ölümlerin haberleri gelmeye başladı. Tam bu anda tüm Kazakistan düzeyinde internet kesintileri yaşanmaya başlanacaktı.

Başkan Tokayev, televizyona çıkarak göstericilere diyalog ve itidal çağrısı yaparak hükümetin istifa etmeyeceğini ilan etti. Göstericilere gerekirse en şiddetli şekilde müdahale edilecekti. Aynı anda Kazak güvenlik güçleri Almatı’daki göstericilere yönelik şiddetli bir gaz bombası saldırısı gerçekleştirmekteydi.

4 Ocağı 5 Ocak’a bağlayan gece, Almatı ve Mangistau bölgelerini kapsayacak olağanüstü hâl ilan edildi. 5 Ocak sabahı göstericiler, Almatı belediye binasına-Akimat- başkanın partisine ve eski başkanlık sarayına girerek binaları ateşe verdiler. Televizyona çıkan Tokayev, Nazarbayev’in yerine kendisinin Kazakistan güvenlik konseyi şefi olacağını belirtti ve halktan yalnızca güvenilir resmi kaynaklara kulak vermesini istedi.

Ülkenin İnternet sistemi pratikte çökmüş durumdaydı. Tam bu aşamada resmi kaynaklardan göstericilerin şiddet kullanmakta olduğu ve çok sayıdaki yaralıya müdahale etmekte olan sağlık görevlilerine saldırılmakta olduğu propagandası yayılmaya başlandı. Göstericilerle polis arasındaki çatışmalar şu an tüm ülke düzeyine yayılmış durumda.

Bunlar Kazakistan’ın yüzleştiği ilk kitlesel mücadele dalgası değil. 2011 yılında Zhanaozen petrol işçilerinin grevine müdahale eden polis, açılan yaylım ateş ile 15 işçinin ölümüne ve yüzlerce işçinin yaralanmasına sebep olmuştu. 2011 olayları ülkede önemli bir ivme kazanan bağımsız sendikalar ağı sürecine indirilmiş ağır bir darbe olmuştu.

Son olarak, Uluslararası İşçi Birliği Dördüncü Enternasyonal militanlarının temas halinde olduğu “Belarus Özgür Metal İşçileri Sendikası” yaşanan gelişmeler karşısında Tüm Kazakistan halkıyla ve Mangistau bölgesi petrol işçileri ile dayanışma halinde olduğunu açıklamış durumda.

Çeviri: Murat Yakın

Yazar Hakkında